Το έθιμο λέει πως όταν εμφανίζεται μια νέα στήλη, ο συντάκτης της οφείλει να εξηγεί το περιεχόμενο και τους στόχους της, κάτι σαν προγραμματικές δηλώσεις μιας νέας κυβέρνησης! Ας ακολουθήσουμε λοιπόν την ασφαλή πεπατημένη, τουλάχιστον σ’ αυτό! Λοιπόν… Στην πραγματικότητα στόχος δεν υπάρχει! Για κειμενάκια άτακτα και αναρχικά γραμμένα από μένα για μένα πρόκειται. Έχει περάσει πια η ρομαντική εποχή που πίστευα σε τέτοιου τύπου επικοινωνίες. Μια κρυφή (όχι πιά!) ελπίδα υπάρχει μόνο! Ότι βγάζοντας προς τα έξω κάποιες σκέψεις και απόψεις που τις θεωρώ αν όχι αιρετικές, σίγουρα διαφορετικές, αυτές θα αποτελέσουν αφορμή για προβληματισμό, για γόνιμη αντίδραση (περιττό το «γόνιμη»: κάθε αντίδραση είναι γόνιμη εν τέλει!) και άγονη συμφωνία! Σκέψεις όχι αποκλειστικά για την μουσική, ούτε καν μόνο για την τέχνη αλλά γενικότερες. Άλλωστε η τέχνη μια μίμηση της ζωής είναι (το αντίστροφο δυστυχώς είναι σπάνιο). Ας βάλουμε λοιπόν λίγο …θόρυβο στην σκέψη μας και ας ξεκινήσουμε…
Και συγχωρέστε τις αντιφάσεις μου… Η ίδια η ανθρώπινη φύση είναι αντιφατική! Ή όπως έλεγε και η αγαπημένη μου Μαλβίνα: «βεβαίως και αντιφάσκω… Γιατί αυτό μου επιβάλλει ο μεταβαλλόμενος εαυτός μου. Και επίσης γιατί όλες οι θέσεις ζωής που υποστηρίζω με πάθος θα μου δημιουργούσαν μεγάλο ζόρι αν με εμπεριείχαν» (άλλωστε πάντα μου το λεγαν οι φίλοι, ότι είμαι ένα πνεύμα αντιλογίας!)
Η λέξη αίρεση είναι μια από τις αρνητικά φορτισμένες λέξεις. Και πως να μην είναι άλλωστε; Από μικρά παιδάκια στο σχολείο (αλήθεια, τι λέει το Σύνταγμα; Απαγορεύεται ο προσηλυτισμός;; Χαχα!) μαθαίναμε ότι οι αιρέσεις είναι κάτι βλαβερό για την κοινωνία και ο αιρετικός σίγουρα ένας κακός, ανήθικος άνθρωπος με …καζάνι ρεζερβέ στην κόλαση! Πίνοντας το γάλα μου, μεγαλώνοντας και διαβάζοντας, άρχισα να αναρωτιέμαι και να απορώ πως είναι δυνατό σχεδόν όλοι οι πρωτοπόροι της επιστήμης, όλοι οι κοινωνικοί επαναστάτες σε κάποια φάση της ζωής τους να είχαν αποκτήσει το στίγμα του «αιρετικού»;
Ο κίνδυνος για τις εξουσίες ήταν, είναι και θα είναι το διαφορετικό, το πρωτοπόρο. Ποτέ καμία εξέλιξη δεν υπαγορεύτηκε από κάποια εξουσία. Οι εξουσίες έχουν ανάγκη την συντήρηση αν όχι και την …κατάψυξη! Είναι ζήτημα ενστίκτου επιβίωσης! Στα πλαίσια δε αυτά οι μονοθεϊσμοί στήριζαν θαυμάσια την συγκεντρωτική εξουσία του εκάστοτε αυτοκράτορα, βασιλιά, δικτάτορα. Είναι σαφής ο υπαινιγμός: ένας Άρχων στους ουρανούς, ένας και στη Γη. Βολικότατο! Οι υποτιθέμενες ιδεολογικές, θεολογικές διαφορές υπήρξαν απλές προφάσεις (και απο τις δύο πλευρές!). Ο αιρετικός ήταν ένας επικίνδυνος άνθρωπος για την εκκλησιαστική και πολιτική εξουσία (πόσο διαφέρουν άραγε;;) επειδή απλούστατα …διαφωνούσε. Η πυρά έχει τον λόγο…
Τώρα που κόπασε ο θόρυβος με την έκθεση Outlook και έκατσε η σκόνη και ο ντόρος, και αφού η ορθοδοξία (το Ορθόν Δόγμα δηλαδή) και πάλι σώθηκε χάρη στην ηρωϊκή επέμβαση των άγρυπνων «φρουρών» της, μπορούμε να πούμε δυό λόγια εξ αποστάσεως. Ας βγάλουμε πρώτα φλας και ας προσπεράσουμε τα αυτονόητα περί ελευθερίας της τέχνης, της έκφρασης κλπ κι ας μιλήσουμε για λογοκρισία. Ασφαλώς η οποιαδήποτε λογοκρισία στην τέχνη είναι απαράδεκτη, αντιδημοκρατική, αυταρχική και άλλα πολλά επίθετα. Όμως αξίζει να σημειώσουμε, ότι στην πράξη ποτέ η λογοκρισία δεν κατάφερε να εμποδίσει τον πραγματικά μεγάλο καλλιτέχνη. Η λογοκρισία έβλαψε και βλάπτει μόνο τους μέτριους και τους αταλάντους, των οποίων και αποτελεί άλλοθι. Άλλωστε η ίδια η λογοκρισία ποτέ δεν ήταν ιδιαίτερα έξυπνη και πνευματώδης, είτε μιλάμε για τον αγράμματο χωροφύλακα, είτε για τον γραφειοκράτη υπάλληλο είτε για τον παπά του οποίου η μόνη μόρφωση είναι μέσω επιφοίτησης! Χαρακτηριστικό παράδειγμα, η «Βιριδιάνα» του Μπουνιουέλ, μια από τις πιο «ασεβείς», «βλάσφημες» ταινίες ever, η οποία και γυρίστηκε σχεδόν με τις ευλογίες του Franco!…
Μια άλλη γραμμή επίθεσης των πολέμιων ήταν η μομφή ότι τα έργα αυτά ήταν της λογικής: «πρόκληση για την πρόκληση». Αλήθεια; Λες και η τέχνη δεν είναι συνυφασμένη με την πρόκληση! Ειδικότερα η ιστορία της μουσικής είναι γεμάτη από προκλήσεις: όταν οι Stones έβγαζαν το «Sympathy for the devil», όταν οι Neubauten χρησιμοποιούσαν μηχανές και κομπρεσέρ στα κομμάτια τους, όταν ο Bowie ντυνόταν ανδρόγυνο, όταν οι Joy Division επέλεγαν το όνομα τους, όταν ο Morrison γδυνόταν και ο Reed «σούταρε» επί σκηνής, όταν ο Dylan έβαζε την κιθάρα του στην πρίζα, όλοι αυτοί προκαλούσαν! Που λοιπόν τελειώνει η γνήσια πρόκληση και αρχίζει η «πρόκληση για την πρόκληση»; Δηλαδή να υποθέσω ότι χρειαζόμαστε ψυχαναλυτικές ικανότητες για να αποτιμήσουμε ένα καλλιτεχνικό έργο;
Το πιο πλήρες και μεστό σχόλιο για την υπόθεση… Δυστυχώς δεν είναι δικό μου! Τσαγκαρουσιάνος στην «Ελευθεροτυπία» : «Όλη αυτή η ιστορία με τους άσχετους που «σοκαρίστηκαν» από το Outlook (την ύπαρξη του οποίου πληροφορήθηκαν από τον Λιάγκα) θυμίζει εκείνο το ανέκδοτο με τη γεροντοκόρη που μηνύει το απέναντι ομορφόπαιδο επειδή κυκλοφορεί γυμνό στο σαλόνι του «Μα αφού δεν φαίνεται από το παράθυρο σας» της λέει ο δικαστής. «Άμα ανεβείτε στην ντουλάπα μου, φαίνεται» απαντάει εκείνη… Δεν είναι κακό να μην ξέρεις από τέχνη… Κακή είναι η υστερία της αμάθειας» Τελεία και παύλα…
Κι ένα γενικό συμπέρασμα από την όλη ιστορία (μπορεί να επεκταθεί και σε ολόκληρη την καθημερινότητα): η ανθρώπινη βλακεία είναι λίγο πιο μικρή από το σύμπαν… Γιατί πρέπει να χωράει κάπου! Και ένα άλλο εξίσου ανησυχητικό: στην υπόθεση αυτή ήρθαν κοντά η ακροδεξιά με τον «εκσυγχρονισμό». Το «αυγό του φιδιού» δυστυχώς βρίσκει πολλά φιλόξενα περιβάλλοντα εκκόλαψης. Η New Dark Age που προέβλεπαν οι Sound από το 1981 υπάρχει πάντα σαν απειλή…
Το συνολικό κόστος παραγωγής και των τριών ταινιών του «Άρχοντα των Δακτυλιδιών» ανήλθε λέει γύρω στα 400 εκατομμύρια δολάρια!! Ας μην καθήσω να ψάξω σε πόσων αφρικανικών χωρών το ΑΕΠ αντιστοιχεί αυτό το ποσό! Και ας μην συγκρίνω το κόστος αυτής της «επικής» τριλογίας (wow!), με το κόστος ταινιών του Κουροσάβα ή του Μπέργκμαν για παράδειγμα (για την καλλιτεχνική αξία δεν τίθεται καν ζήτημα!)
400 εκατομμύρια δολάρια λοιπόν για μια τριλογία μετριότατη, απευθυνόμενη σε όσους αντιλαμβάνονται τον κινηματογράφο όχι ως τέχνη αλλά ως θέαμα, για μια ταινία η οποία σύντομα θα πάρει την θέση της στην κινηματογραφική ιστορία δίπλα σε άλλα μεγαλεπήβολα χολλυγουντιανά «έπη» τύπου «Μπεν Χουρ», «Κλεοπάτρα», «Τιτανικός» κ.ά. Και για μια ταινία βασισμένη σε ένα λογοτεχνικό έργο μικρής εμβέλειας (έλεος, δεν έγινε ο Τόλκιν και Ντοστογιέφσκυ!), απλοϊκό, αφιλοσόφητο, φασίζουσας νοοτροπίας τύπου «εγώ καλός, εσύ κακός» (σας θυμίζει τίποτα αυτή η …κοσμοθεωρία;;)
Πάντως, ευτυχώς ή δυστυχώς (για κάποιους) την ιστορία του σινεμά την έγραψαν και την γράφουν τύποι σαν τον Κουροσάβα, τον Ρενέ, τον Γκοντάρ, τον Άλλεν, τον Κιούμπρικ, τον Τζάρμους και άλλοι «κουλτουριάρηδες»… Τα υπόλοιπα είναι για καταναλωτές «χάμπουργκερ» από αμφίβολης ποιότητας βοδινό!
Μιας και πιάσαμε τα κινηματογραφικά… Κιτς είναι η απόπειρα ικανοποίησης πολλών και διαφορετικών αισθητικώς αντιλήψεων συγχρόνως. Για να το πούμε πιο λαϊκά, το κιτς είναι μια αισθητική σαλάτα! Ένα patchwork επιρροών. Ο ορισμός αυτός μας οδηγεί λοιπόν στο συμπέρασμα ότι και το «Kill Bill» του κυρίου Quentin είναι ο ορισμός του κιτς! Υπάρχουν βέβαια και υψηλής αισθητικής κιτς δημιουργήματα (βλ. Αλμοδοβάρ). Αν το Kill Bill ανήκει σε αυτά ή όχι, το αφήνω να πλανάται σαν ερώτηση στην κρίση του καθενός…
Άλλωστε μ’ αρέσουν οι αναπάντητες ερωτήσεις γενικά! Και μια ερώτηση είναι συνήθως πιο ενδιαφέρουσα από μία απάντηση. Γιατί μια ερώτηση περιλαμβάνει μέσα της εν δυνάμει, το σπέρμα όλων των απαντήσεων…
Εδώ που τα λέμε πάντως, λείπει γενικά ο λόγος που να προκαλεί, να τσιγκλάει. Και ειδικά στον δικό μας χώρο, των μουσικογραφιάδων. Ψάχνω, διαβάζω σχεδόν απεγνωσμένα κείμενα, ψάχνοντας κάτι να διαφωνήσω, να συμφωνήσω, να εκνευριστώ! Nada… Ανία, χασμωδία, δελτιοτυπολογία… Με λίγες εξαιρέσεις (ας μην ευλογήσω τα γένια του παρόντος site!)
Ετεροχρονισμένο, αλλά αν δεν το πω θα σκάσω. Ένα πράγμα που με ενοχλεί αφάνταστα σε συναυλίες είναι η χουλιγκανική θορυβώδης συμπεριφορά του κοινού… Μιλάμε δε για συναυλίες τύπου Godspeed και όχι για συναυλίες punk και rock χαβαλέ και εκτόνωσης. Όταν δε τέτοια συμπεριφορά την βλέπεις από το support group, από τις ελπίδες υποτίθεται της ελληνικής ηλεκτρονικής σκηνής, είναι τουλάχιστον λυπηρό… Ονόματα δεν λέμε, οικογένειες δεν θίγουμε! Δεν είμαστε δα και η Espresso!
Αλήθεια ποιό έτος καλωσορίσαμε πριν από λίγο καιρό; 2004 ή μήπως …1960; Με Παπανδρέου και Καραμανλή και έναν φρέσκο Μητσοτάκη να έρχεται, μόνο ο Κοκός λείπει για να συμπληρωθεί το σκηνικό! Ας κάνουμε υπομονή, κατά τον Αύγουστο στα «Δασκαλάκεια – Αγγελοπούλεια 2004» θα εμφανιστεί και αυτός…
Ξεφυλλίζοντας μια εφημερίδα τις προάλλες έπεσα πάνω σε ένα πληρωμένο «φιρμάνι» της IFPI (η οποία εκπροσωπεί τις περισσότερες δισκογραφικές εταιρείες) όπου ούτε λίγο ούτε πολύ κατηγορεί όσους αγοράζουν CD από την «Νιγηριανή Μαφία» ως κλεπταποδόχους και τους απειλεί με ποινικές διώξεις! Εύγε τα σαϊνια! Μετά τις εφόδους σε ΚΤΕΛ, σουβλατζίδικα και μπαρμπέρικα, βρήκανε επιτέλους την τελική λύση στο πρόβλημα της πειρατείας (διάβαζε: των υπερκερδών μας)…
Και τελειώνοντας, μια μουσική ευχή, μιας και μπήκαμε σε νέο χρόνο: δώστε λίγο χρόνο παραπάνω στις μουσικές… Μπροστά στην πλημμυρίδα του νέου, η βραδύτητα είναι μια πολυτέλεια σχεδόν αριστοκρατική. Ας προσεγγίσουμε ξανά την μουσική όχι πλέον (ή έστω όχι μόνο) σαν πληροφόρηση αλλά σαν αίσθημα, σαν ταξίδι, σαν συγκίνηση, σαν αγάπη! Η αγάπη θέλει τον χρόνο της… Και αυτά τα λέω και στον τύπο που με κοιτάζει through the looking glass…
Θα τα ξαναπούμε στο μέλλον (δεν έχει άλλωστε ακόμη εφευρεθεί η χρονομηχανή για να τα πούμε στο παρελθόν!). Δεν θα υπάρχει συγκεκριμένη συχνότητα εμφάνισης! Η στήλη θα χτυπάει απροσδόκητα, όταν υπάρχει υλικό, σαν προκήρυξη ένα πράγμα! Άντε καλοτάξιδοι..
1η δημοσίευση: http://www.mic.gr
01/02/2004
Bouquet of dreams 