2005… Φτου! Το ξαναλέω μπας και το συνειδητοποιήσω. 2005. Άλλο ένα κερί έσβησε, και η καβαφική σειρά όλο και μακραίνει. Σαν χτες μου φαίνεται που με παιδικά ορνιθοσκαλίσματα έγραφα σε μπλε τετράδια ημερομηνίες 1986, 1987…. Πως φτάσαμε ως εδώ. Ξεπερνώντας τόσες ημερομηνίες-ακρωτήρια (πόσοι θυμόμαστε την πρόκληση του …1992, πόσοι το ορόσημο του millennium, που πέρασε χωρίς να έρθει η Δευτέρα παρουσία, και χωρίς να εμφανιστεί το βρυχώμενο τέρας της Αποκάλυψης με τα εφτά κεφάλια!);
Ο χρόνος προχωρά… Ίσως και να είναι ένα κύμα που στο διάβα του όλα τα παρασέρνει. Ίσως προχωρά γραμμικά όπως έλεγε ο Ηράκλειτος («ποτέ δεν θα βάλεις τα ποδάρια σου δύο φορές στο ίδιο ποτάμι»), ίσως κυκλικά όπως υποστήριζαν ο Χέγκελ και ο Νίτσε, σίγουρα όμως προς ένα μέλλον όλο και μεγαλύτερης αταξίας! Για να έρθει μετά και ο Μαρξ να διακηρύξει πως «η ιστορία επαναλαμβάνεται σαν φάρσα»… Ας αφήσουμε όμως τους προβληματισμούς περί χρόνου, που γέρνουν επικίνδυνα προς την αμπελοφιλοσοφία, άλλωστε μια απλή ανασκόπηση χρονιάς κάθησα να γράψω… Για μια στιγμή όμως! Χμμ, κυκλικός χρόνος… Και όμως με μια δεύτερη σκέψη δεν είναι και τόσο άσχετοι με την μουσική πραγματικότητα! Θα τους ξανασυναντήσουμε παρακάτω…
Φέτος αρχικά μ’ έπιασε μια «απαρέσκεια» με το εποχικό έθιμο των λιστών για τα «καλύτερα» της χρονιάς. Η ίδια η φύση της μουσικής αποτρέπει από τη χρήση ακραίων χαρακτηρισμών όπως «τα καλύτερα». Και επιπλέον μια αίσθηση ματαιότητας… Ματαιότητα μιας απόπειρας να βάλουμε μια τάξη σε έναν κόσμο που τον κυβερνά το Χάος και η εντροπία. Ματαιότητα, μιας που σχεδόν κανένας δεν θυμάται (ούτε συνήθως και ο ίδιος ο γραφιάς) τις παλιότερες λίστες. Ποια ήταν τα καλύτερα του 1995 ή άντε και του 2003; Αστείο… Anyway, για να είμαι εδώ και να γράφω σημαίνει ότι την ξεπέρασα την κρίση… Προς το παρόν!
Πάντως δεν ξέρω να σας πω αν η χρονιά ήταν καλή ή όχι. Στην πραγματικότητα «frankly, I don’t give a damn»! Αυτά τα βάρη τα αφήνω σε άλλους, πιο ειδικούς. Αυτό όμως που με βεβαιότητα μπορώ να σημειώσω είναι ότι η εξέλιξη της μουσικής με την οποία ασχολούμαστε (να την πω εναλλακτική, με πολλά ερωτηματικά, κι ας μην ανοίξουμε τώρα και αυτό το θέμα!) έχει εδώ και χρόνια μπει σε μια καμπύλη αν όχι στασιμότητας, τουλάχιστον κάμψης. Το είπα λίγο …»επιστημονικοφανώς», να το πω και πιο απλά; Κάπου το πράγμα έχει βαλτώσει!
Θυμάμαι όταν πρωτοξεκίνησε η συστηματική μου επαφή με τον κόσμο της μουσικής, μου έκανε εντύπωση το πόσο διαφορετική ήταν η μουσική των τότε καιρών από την προ-εικοσαετίας μουσική. Ένα «μέσο» τραγούδι του 1987 δεν είχε καμία σχέση με ένα μέσο του 1967 και πλην ελαχίστων εξαιρέσεων σε μη εξελίξιμα είδη (π.χ. folk, blues), κανείς δεν μπορούσε να τα μπερδέψει μεταξύ τους. Σήμερα ακούω τραγούδια που κάλλιστα θα μπορούσαν να είχαν κυκλοφορήσει το 1985! Και ακόμη παλιότερα (ο κυκλικός χρόνος που λέγαμε!). Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχω την εντύπωση ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται αν όχι σαν φάρσα, τουλάχιστον σαν μια μόδα. Και δεν ξέρω τι από τα δύο είναι χειρότερο! Μουσικές σαν ρούχα που καταναλώνονται από μοδόπληκτες κυρίες, που θα φορεθούν για 1-2 σαιζόν και μετά θα καταλήξουν …δείπνο του σκώρου. Η περσινή μουσική …κολεξιόν περιελάμβανε την αναβίωση του στυλ garage (αλήθεια, που είναι οι διάφοροι …Bellrays που πέρυσι άναβαν φωτιές στο board;), φέτος φορέθηκε πολύ το post punk (στην ουσία post-post-post-punk, μετά από τόσα χρόνια πια), του χρόνου μάλλον έρχεται το funk-punk (τύπου Gang of Four-ακούστε π.χ. το συμπαθές LP των Bloc Party). Υπογραμμίζω ότι αυτά τα γράφει ένας ορκισμένος λάτρης της μουσικής της post punk περιόδου. Και δεν είμαι φετιχιστής του νεωτερισμού ως αυταξία. Αλλά… Μπορεί π.χ. να είμαι θαυμαστής του αρχαιοελληνικού πολιτισμού, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι θέλω να αρχίσουμε ξάφνου να μιλάμε αρχαία και να κυκλοφορούμε με χλαμύδες!
Δεν ξέρω από που θα έρθει η νέα επανάσταση που θα ταράξει τα νερά. Δεν ξέρω καν αν ζούμε σε …προεπαναστατικούς καιρούς, ούτε είμαι και τόσο αισιόδοξος όπως κάτι σύντροφοι αγαπητοί, αριστερών οργανώσεων που προσμένουν την επανάσταση και το νέο Λένιν με την πίστη που οι 12 παρθένες περίμεναν τον Νυμφίο κατά τας Γραφάς! Δεν ξέρω αν θα σκάσει στον χώρο της electronica ή της world όπως υποστηρίζει ο φίλος Κάζης. Φοβάμαι πάντως πως όταν έρθει η νέα επανάσταση εμάς θα μας βρει στο αντίπαλο στρατόπεδο. Ή στην καλύτερη περίπτωση αμέτοχους και απαθείς. Αυτή είναι και η φυσική τάξη του κόσμου άλλωστε… Ο παλιός μπορεί να είναι αλλιώς, αλλά σίγουρα είναι …παλιός!
Πάντως ας αποτολμήσω μια πρόβλεψη, τσάμπα είναι και φόβο έκθεσης δεν έχω! Δεν θα είναι από το χώρο της κιθαριστικής μουσικής. Από άποψη εξέλιξης και καινοτομίας η μουσική που στηρίζεται στο διαβόητο τρίπτυχο «κιθάρα-μπάσο-ντραμς» ετελείωσεν, ετελεύτησεν… Αλήθεια πότε ακούσατε κάτι φρέσκο σε αυτό το χώρο που να μην παραπέμπει άμεσα σε ογκόλιθους του παρελθόντος; Beatles, Joy Division, Stooges, Velvet, άντε να φτάσουμε στους Sonic Youth και τους Pixies; Και ότι δεν ανανεώνεται, και διατηρείται στη ζωή με αναβιώσεις και ανακύκλωση (καλή μεν για την …οικολογία αλλά όχι για την τέχνη), φθίνει ή καταντά μια γραφικότητα, όπως στα καθ’ ημάς π.χ. το λαϊκό τραγούδι, τα ίδια και τα ίδια εδώ και 50 χρόνια. Η τέχνη απαιτεί σύγκρουση, ξάφνιασμα, ανατροπή. «Kill your idols» που λέει και η τρελο-Lydia. Ή «σκοτώστε τις μητέρες σας» που έγραφε ο Ελυάρ. Τέτοιες ενέργειες όμως θέλουν τόλμη και …guts. Και ασφαλώς δεν έχουν (συνήθως) και άμεσο εισπρακτικό όφελος ούτε θα τις δούμε ποτέ σε εξώφυλλα, και ούτε ασφαλώς θα ανακοινωθούν σε δελτίο τύπου εταιρείας!
Και με την ευκαιρία… Έχω αρχίσει να βαριέμαι έως και να μου τη …δίνει η ιστορία με τα διάφορα next big things! Με γεωγραφικό επίκεντρο (ω τι σύμπτωσις!) το Λονδίνο. Έτσι ότι προβάλει και «κελαηδάει» το κάθε ΝΜΕ «παρά πέντε» ακούγεται εδώ ακριβώς, με «πένες» που ταλαντεύονται μεταξύ εξύμνησης και υπερβολής. Εντάξει, ποτέ το ελληνικό κράτος δεν φημιζόταν γενικά για την αυτοτέλεια του, εκ γεννησιμιού του στα βρετανικά δάνεια στηρίχτηκε (τα οποία ακόμη αποπληρώνουμε!). Και μπορεί από το 1946 και δώθε η σκυτάλη από πολιτικής απόψεως να έχει περάσει πέραν του Ατλαντικού, από μουσικής απόψεως όμως, ακόμη στο άρμα της γριάς Αγγλίας είμαστε δεμένοι. «Η χώρα μου είναι αποικία μιας πιο μεγάλης αποικίας» που έλεγαν και οι Stereo Nova! Και το ζόρι των Εγγλέζων να κατασκευάσουν νέους ήρωες το κατανοώ. Αυτό το καταραμένο σύνδρομο κατωτερότητας απέναντι στην πρώην αποικία τους, το σύνδρομο του …μπάτλερ που ήταν ο πάλαι ποτέ ιδιοκτήτης του castle και τώρα πια εξέπεσε! Και εδώ και 30+ χρόνια λοιπόν φαντασιώνονται και ονειρεύονται τη νέα μουσική «εισβολή» (η χρήση στρατιωτικής ορολογίας είναι αποκαλυπτική!) στην Αμερική. Αλλά εμείς εδώ, γιατί να ασχολούμαστε και να προβάλουμε «κοινότατες μύγες μετρίου μεγέθους» (κατά Κνουτ Χάμσουν), να γεμίζουμε τις συναυλίες π.χ. των Franz Ferdinand και την ίδια στιγμή να βαράνε εξίσου κοινές μύγες άλλα σημαντικότερα ονόματα (για τους οποίους FF θα …τσιτάρω για άλλη μία φορά Κάζη: «και ακόμη δεν έχω ακούσει ένα σοβαρό επιχείρημα να με πείσει ότι είναι καλύτεροι από το Χατζηγιάννη, ας πούμε»-εκτός ίσως του ότι είναι εισαγόμενοι, έχουμε και μια παράδοση ξενομανίας, θα προσέθετα!)
Στον απολογισμό τώρα! O χώρος λοιπόν γεμίζει με πράγματα και ο χρόνος με αναμνήσεις. Και με τραγούδια. Επίτηδες λέω τραγούδια! Έχω την εντύπωση ότι στις εποχές του mp3 και του iPod, όλο και μεγαλύτερο βάρος πέφτει στα μεμονωμένα τραγούδια παρά στα ολόκληρα album. Και από την πλευρά των ακροατών αλλά και αυτή των μουσικών. Έτσι φέτος ξεχώρισα περισσότερα τραγούδια παρά LP. Χμμ, και είπα όχι λίστες και εν μέρει θα το τηρήσω. Πλίνθοι και κέραμοι μουσικής λοιπόν, χύμα και ατάκτως ερριμένοι, που εν μέρει συνθέτουν ένα μέρος του μωσαϊκού της χρονιάς. Με πολύ προσωπική χροιά ασφαλώς!
Στα δικά μας πρώτα… Χαίρομαι που ένας Θανάσης ενοχλεί τους τους καθαρολάγνους της παράδοσης και καταφέρνει να επαναπροσδιορίσει τη σχέση μας με τις ανατολίτικες ρίζες μας. Καμιά φορά το ποιους ενοχλείς είναι η καλύτερη επιβεβαίωση της ορθότητας και της αξίας της επιλογής σου! Χαίρομαι που υπάρχει ένα Ρετιρέ Δημοσιοϋπαλληλικό, το οποίο αντιστέκεται ακόμη και τώρα που το ρεύμα είναι υπέρ των …αποκρατικοποιήσεων (ακούστε την επανέκδοση μετά από 20 χρόνια του απίστευτου «Ποιος φοβάται τη φαινυλκετονουρία»). Μ’ αρέσει η άνοιξη του ελληνικού electrο. Έστω κι αν ήρθε με μια καθυστέρηση …εικοσαετίας! Και τι κομμάτι αλήθεια ήταν αυτό των High Level Static («Breathing still»); Με κάνουν να ελπίζω κάποια γεγονότα, ότι οι έλληνες μουσικοί ξεπερνούν σιγά-σιγά την …ομφαλοσκοπία και τον επαρχιωτισμό και κοιτάνε και λίγο παρα-έξω. Υπογραφές σε ξένες εταιρείες, ξένοι παραγωγοί, πειραματισμοί σε δύσκολα νερά (Dani Joss, Coti), αξιόλογες συνεργασίες (π.χ. Sigmatropic με Carla Torgerson). Θαυμάζω τα Διάφανα Κρίνα, που όταν ανεβαίνουν στη σκηνή, παίζουν με πάθος για ένα τρίωρο, την ώρα που «πρωτοκλασάτα» γκρουπάκια της ημεδαπής και της αλλοδαπής με το ζόρι μπορεί να παίξουν τρία τεταρτάκια! Απολαμβάνω την έκρηξη του homerecording, επιλογή διαφυγής από τον εμπορικό αυταρχισμό των εταιρείων, ανεξάρτητων τε και εξαρτημένων. Μ’ αρέσει που ο ΖΖΖ… κυκλοφορεί ανώνυμα τη μουσική του, ελεύθερη από κάθε δεσμό copyright (βρείτε την στο γνωστό γωνιακό στα Εξάρχεια). Και παρεμπιπτόντως μ’ αρέσει η υπερπροσφορά στη μουσική (να και η εντροπία!). Κι ας χρειάζεσαι πια τα …χέρια της θεάς Κάλι μόνο για να πιάσεις στα χέρια σου τις νέες κυκλοφορίες, πόσο μάλλον να τις ακούσεις! Κι ας είναι τα περισσότερα σαβούρα! Η ποσότητα διαλεκτικά φέρνει και την ποιότητα..
Ας διαβούμε και τα σύνορα τώρα: μ’ άρεσε το «Perpetuum Mobile» των Neubauten και ελπίζω σε ακόμη καλύτερα πράγματα τώρα που ο Blixa δεν θα το έχει πια …δίπορτο. Γουστάρω που η Bjork τσαλακώνει την εικόνα της, τολμάει και προκαλεί τα εφησυχασμένα αυτιά και την ψάχνει… Και μάλιστα μέσα από το πιο εμπορικό γεγονός του πλανήτη. Μ’ αρέσει που ο Cave διέψευσε θεαματικά τα περσινά γραφόμενα μου (δείγμα ότι δεν πρέπει πάντα να μας παίρνετε και πολύ στα σοβαρά!) Αν έλειπαν και τα gospel φωνητικά… Χαίρομαι και ζηλεύω γενικά όσους μεγαλώνουν όμορφα και με αξιοπρέπεια (Waits, Patti Smith, Faithfull), τώρα που το γλυκό πουλί της νιότης έχει πια πετάξει (τους άλλους ας μην τους θίξουμε μέρες που είναι). Καλύτεροι όλων οι Tuxedomoon με το κλασάτο «Cabin in the sky» και με δύο συναυλίες που έμελλε να χαραχτούν στην προσωπική μου μυθολογία…
Μ΄άρεσε το τραγουδάκι «Empty» των Casualty Park κι ας ήταν μάπα ο υπόλοιπος δίσκος. Χαίρομαι που οι Chumbawamba συνεχίζουν με τον τρόπο τους να …κατουράνε μέσα στο κρασί της fine society («Un»). Μ’ αρέσει που οι Duran2 εκδικούνται μέσω κάποιων Killers για τους τότε χλευασμούς των διάφορων …κοντογούρηδων. Μ΄αρέσουν και οι Interpol, αν και δεν έχω ξεκαθαρίζει ακόμη αν μ’ αρέσουν σαν Interpol ή εξαιτίας αυτών που μου θυμίζουν. Και με εντυπωσιάζει που οι Chameleons έχουν τόση επιρροή μετά από τόσα χρόνια! Χαίρομαι που οι Blonde Redhead ξανασήκωσαν την τιμημένη σημαία της 4AD, η οποία είχε υποσταλεί τα τελευταία χρόνια («Misery is a butterfly»-τι τίτλος!). Στο ίδιο κλίμα άξιοι και οι Great Depression. Με απογοήτευσαν οι Timesbold, καθώς παρόλο που το LP τους ξεκινά με ένα από τα ομορφότερα τραγούδια της χρονιάς («Bone song»), η συνέχεια δεν ήταν ανάλογη. Ταξίδεψα σε γαλάζια καλοκαιρινά κύματα με τους Bermuda Triangle («Secret pillow») και σε παγωμένα ηχοτοπία με τους Piano Magic («Saint Marie»). Ανακάλυψα τι όμορφο είναι να ακούς τις πιανιστικές ταχυδακτυλουργίες του Craig Armstrong («Piano works») σε αγαπημένη αγκαλιά. Αποτοξικώθηκαν ακόμη πιο πολύ τα αυτιά μου με τους …μισούς Devics, τον Dustin O’ Halloran δηλαδή! («Piano solos») Εντυπωσιάστηκα από το album του Sketchie «Rain by high lantern», ενός 19χρονου που ίσως να μιλάμε για αυτόν για χρόνια (αν ήταν να διαλέξω ένα φετινό δισκάκι, αυτό θα ήταν!).
Άκουσα πολλές φορές το «Message» ενός τύπου ονόματι Syntax, που ανακατεύει Massive και Depeche. Απόρησα για το αν οφείλεται στο νερό ή στους πολλούς …σολωμούς το ξεπέταγμα τόσων ενδιαφέροντων ηλεκτρονικών ακουσμάτων από τη Νορβηγία όπως π.χ. οι Deaf Center. Το electro ανέδειξε και άλλα καλούδια: Digitonal, Lars Horntveth, Manyfingers, που όλα ψηλαφίζουν διστακτικά το καινούργιο, με το «Real ghosts» του Christian Kleine να ξεχωρίζει. Γιατί και το electro τελικά θέλει το Γερμανό του! Μιλώντας για Γερμανούς: συμπάθησα το «Wish» της Ellen Allien, κι ας αντιπαθώ τους DJs, απόλαυσα τη δόση παράνοιας και λίγης …αρρώστιας των S/T («The silly season») και με ξάφνιασε, χωρίς να με εντυπωσιάσει η κιθαριστική στροφή των Lali Puna (ξεχώρισε το «Call-1-800-fear»). Τη θέση που άφησαν ευελπιστούν να καταλάβουν κάποια συμπαθητικά Γαλλόπουλα, οι [Melk] («Mobile»). Άλλο ξάφνιασμα: η καταγωγή των Koordinate of Wonder (Λευκορωσία) και το πολύ καλό κομμάτι τους «Horizontal rain». Με συγκλόνισε η φωνή της Elizabeth Anka Vajagic στην τραγ(ω)ουδιστική ελεγεία της χρονιάς «With hopes lost» από το «Stand with the stillness of this day». Διαμαντάκι το «Fixin to die» των Denver Gentlemen. Συμπαθητικοί οι Arcade Fire και το μελαγχολικό λεύκωμα τους «Funeral» (ειδικά τα «In the back seat» και «Neighborhood #2») αλλά όχι και τόσο ώστε να είναι Νο 1, όπως είναι στη λίστα του Pitchfork. Και τέλος θα βγάλω το καπέλο στους Εχ, γιατί σε μια εποχή όπου κατακλυζόμαστε από μουσική η οποία απευθύνεται αποκλειστικά και μόνο στα …οπίσθια και τους γοφούς, και όπου οι ιδεολογίες θεωρούνται «πασέ και ντεμοντέ, αυτοί συνεχίζουν για 25η συναπτή χρονιά την πορεία τους! Κι ας μην ξαναγράψουν ποτέ πάλι ένα «State of shock»…
Κλείνοντας (επιτέλους!), μια ευχή πέρα από τα ευχετήρια στερεότυπα: ας μάθουμε να εκτιμούμε και να χαιρόμαστε όλα όσα θεωρούμε αυτονόητα, αυτά που τους δίνουμε αξία μόνο όταν τα χάσουμε. Γιατί στο τέλος «όλα είναι ατμός», κατά τον μέγα …φιλόσοφο Θρασύβουλα.
1η δημοσίευση: http://www.mic.gr
Bouquet of dreams 