Esmerine – Dalmak (Constellation)

1.	Learning To Crawl
2.	Lost River Blues I
3.	Lost River Blues II
4.	Barn Board Fire
5.	Hayale Dalmak
6.	Translator’s Clos I
7.	Translator’s Clos II
8.	White Pine
9.	Yavri Yavri

Αχ η Ανατολή… Λάγνες οδαλίσκες, πολίτικη κουζίνα, ναργιλέδες, μπαχάρια, πολύχρωμα και πολύβουα παζάρια, ανορθολογισμός και διονυσιασμός, Ισλάμ, η υπνωτική φωνή του μουεζίνη, από τη δική μας την ελληνική σκοπιά προσθέστε μια συγκίνηση για χαμένες πατρίδες και μια όψιμη οθωμανολαγνεία, τρέχουμε στην Ιστανμπούλ που επιμένουμε να τη λέμε Κωνσταντινούπολη να ψάξουμε για ρίζες, στην πιο κοντινή δική μας Θεσσαλονίκη πρέπει να έχεις τον Μαζάουερ στο χέρι για να μπορέσεις να βρεις κάποια απομεινάρια στην πόλη αυτή των φαντασμάτων.

Έχουν γραφτεί τόμοι επί τόμων για το δίπολο Δύση-Ανατολή και τις σχέσεις που το διέπουν, δεν είναι ο χώρος μιας δισκοκριτικής 800 λέξεων επαρκής ούτε για να ξύσουμε επιφανειακά το θέμα, θα σημειώσω εν τάχει μόνο ότι η άποψη μου διαμορφώνεται κοντά σε αυτή του σπουδαίου Παλαιστίνιου διανοούμενου Edward Said ο οποίος υποστήριζε εν ολίγοις ότι η «Ανατολή» είναι μια φαντασιακή κατασκευή ουσιαστικά αποικιοκρατικής νοοτροπίας, ένας ιδεοληπτικός εξωτισμός ντυμένος στα πέπλα του οριενταλισμού (έτσι λέγεται και το βιβλίο που συνοψίζει τη θεωρία του) χρήσιμος ως ένα αντίβαρο, ως ένας βολικός ετεροκαθορισμός για την έννοια «Δύση». Εμείς και οι «Άλλοι» κοντολογίς…

Σαν συνέπεια, και για να σταθούμε στη μουσική που μας ενδιαφέρει, υπό τον όρο «Ανατολή» τσουβαλιάζουμε και ομαδοποιούμε δεκάδες, εκατοντάδες, διαφορετικές, πολλές φορές και ασύμβατες μεταξύ τους κουλτούρες. Μόνο στη γειτόνισσα Τουρκία να μείνουμε θα συναντήσουμε μία πλειάδα, άλλη η μουσική στα παράλια της Ιωνίας, άλλη στην Ανατολία, άλλη μουσική παίζουν οι Αλεβίτες, άλλη οι Κούρδοι, άλλη οι Αρμένιοι. Και πάει λέγοντας…

Τι είναι λοιπόν αυτός ο δίσκος ο οποίος αποτέλεσε αφορμή για τέτοιες σκέψεις; Constellation κατ’ αρχήν (και κατ’ αρχάς!). Από τις εταιρείες με ήχο-σφραγίδα, από εκείνες τις παλιές που αγαπάμε να αγαπάμε (και θα συνεχίσουμε να αγαπάμε). Κάποτε στις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας (για δες πως πέρασε ο καιρός) εξέφραζε τον ήχο της εποχής, post-rock, εκεί έχουν τις ρίζες τους και οι Esmerine, τα πυρηνικά τους μέλη Bruce Cawdron και Rebecca Foon δρούσαν παράλληλα και συμπληρωματικά στις ναυαρχίδες Godspeed You! Black Emperor και Thee Silver Mt. Zion. «Dalmak». Ας ανοίξουμε για βοήθεια το τουρκοελληνικό λεξικό: σημαίνει εμβάθυνση, καταβύθιση (ευτυχώς που οι συντελεστές εγγυώνται ένα επίπεδο, αλλιώς οι new age αμανέδες θα ήταν μια επίφοβη προοπτική).

Από το Μόντρεαλ στην Ιστανμπούλ λοιπόν, σε αυτό το πανάρχαιο κοσμοπολίτικο χωνευτήρι πολιτισμών, εδώ θέλησαν και οι Esmerine να στήσουν το δικό τους καζάνι, η ιστορία λέει ότι σε μια περιοδεία γοητεύτηκαν από τους ήχους (αχ αυτή η …Ανατολή!) και έτσι αποφάσισαν ο τέταρτος τους δίσκος να στηθεί εδώ, με τη βοήθεια ντόπιων μουσικών. Ασφαλώς δεν είναι ούτε οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι που υποκύπτουν στον πειρασμό, η προοδευτική μουσική της δύσης ήδη από τη δεκαετία του ’60 και του ’70 εξερευνούσε τους ανατολίτικους δρόμους (είτε τους μουσικούς είτε τους πραγματικούς με τα διάφορα magic bus). Οι Esmerine έρχονται βέβαια από την πιο λόγια πλευρά της μουσικής και δεν το κρύβουν, τους π.χ. αρέσει ο Arvo Part, εμφανές και δια γυμνού ωτός στο θρηνητικό όλο έγχορδα κομμάτι που μας εισάγει στον δίσκο, μινιμαλιστές δωματίου δηλώνουν οι άνθρωποι. Ο οποίος όσο εξελίσσεται μάλιστα ο δίσκος όλο και μεταλλάσσεται σε μινιμαλισμό του …οντά.

Τα θέματα τους είναι κατά βάση στοχαστικά και συναισθηματικά, μάλλον καλύτερα, μπορεί να υπογραμμίσουν συναισθήματα, να τα εντείνουν, ανάλογα με τις συνθήκες ακρόασης και την προδιάθεση του δέκτη μπορεί μέχρι και την ομίχλη του Βοσπόρου να φανταστείς. Η χρήση των εφέ είναι γενναιόδωρη, η χροιά πολλών οργάνων καθίσταται αγνώριστη, τα τούρκικα όργανα δίνουν μια επιπλέον ψυχεδελική διάσταση (θυμηθείτε πόσο καθόρισαν τα ανατολίτικα ηχοχρώματα, τα σιτάρ, τα …κριθάρ και τα λοιπά τον ήχο αυτό). Όταν δε τα ηνία του ήχου παίρνουν οι τοπικές δυνάμεις, τα σάζια, τα μπεντίρ, τα ντέφια και τα τουμπελέκια, όλος αυτός ο θαυμαστός κόσμος των τούρκικων κρουστών, ο ρυθμός ανεβαίνει (σαν να ακολουθείται και ο βασικός κώδικας του post-rock, το σχήμα νηνεμία-καταιγίδα) και το αποτέλεσμα είναι σε ορισμένες στιγμές εντυπωσιακό («Lost river blues Ι», «Translator’s Clos I»). Κανείς βέβαια δεν …ανεβαίνει στο τραπέζι, η αισθητική σκοπιά δεν έχει καμία σχέση με τη διονυσιακή πολυπλοκότητα των Baba Zula ας πούμε, εδώ είναι άλλη η αφετηρία και άλλος ο στόχος, κι ας ομοιάζουν τα μέσα.

Ένα μόνο ζήτημα τίθεται όσον αφορά αυτό το δίσκο (όπως και πολλούς άλλους παρόμοιας οπτικής). Να το θέσω διλημματικά και συνθηματικά: ταξιδιώτης ή τουρίστας; Όχι, προσοχή, μην προτρέχετε, δε θέτω κανέναν προβληματισμό αυθεντικότητας, αυτήν αναζητήστε την στα …βούτυρα, όχι στη μουσική. Το «Dalmak» είναι στιγμές που μοιάζει με ένα έργο δύο φάσεων, λάδι και νερό διαχωρισμένα, σαν μια αλληλεπίδραση η οποία έμεινε στη μέση, μια όσμωση που δεν πρόλαβε να ολοκληρωθεί. Καλοί είναι οι session ιθαγενείς μουσικοί για να βάλουν τις πινελιές τους, αλλά αν κρίνουμε με όρους πειραματισμού, όποιος έχει ασχοληθεί έστω και στοιχειωδώς με μια πειραματική επιστήμη γνωρίζει ότι ένα πείραμα είναι μια επίπονη διαδικασία, προϋποθέτει διάρκεια, δοκιμή και σφάλμα, επανάληψη και απόρριψη, μέχρι να ληφθεί ένα κάποιο επιθυμητό αποτέλεσμα. Θυμάμαι έτσι σαν αντι-παράδειγμα από την ίδια εταιρεία, τους δύο εξαιρετικούς δίσκους των Black Ox Orkestar οι οποίοι ανασκάλισαν με ευαίσθητη γνώση και εκλεκτικό αισθητήριο την εβραϊκή παράδοση της Ανατολής. Dalmak με άλλα λόγια!

Παρολ’ αυτά… Αν κάποια στιγμή στο μέλλον έρθουν προς τα μέρη μας, ας τους πάει κάποιος να ακούσουν τους Χαλκιάδες… Ποτέ δεν ξέρεις…

07/11/2013

8   1η δημοσίευση: http://www.mic.gr