Το τελευταίο της βιβλίο «Όλα τα μήλα» έλαβε απόψεις σε κάθε άκρο της …κριτικής κλίμακας Κελσίου, ενώ η ίδια έχει λάβει τον τιμητικό (και βαρύ) τίτλο μιας από της πιο μοντέρνες συγγραφείς της γενιάς της. Της γενιάς της, της γενιάς μας, μιας μπερδεμένης γενιάς, μιας γενιάς η οποία είχε την πολυτέλεια να σκεφτεί και να καταναλώσει φαιά ουσία για τον έρωτα και τις σχέσεις περισσότερο ίσως από κάθε άλλη γενιά από συστάσεως ελληνικού κράτους. Με όσο καλά και κακά αυτό συνεπάγεται…
Δεν ήταν λίγα λοιπόν τα ερεθίσματα τα οποία μας κέντρισαν το ενδιαφέρον ώστε να προσεγγίσουμε την Εύη Λαμπροπούλου για να… Για να; Για να μάθουμε περισσότερα για τα βιβλία και τους ήρωες τους; Απερίφραστα όχι! (αν κάτι βαριέμαι -σε βαθμό εκνευρισμού- στις συνεντεύξεις συγγραφέων είναι η ανάλυση του περιεχόμενου και των χαρακτήρων. Τα βιβλία είναι εκεί έξω, ανεξάρτητα, ελεύθερα, ανοιχτά και εκτεθειμένα σε κάθε ερμηνεία, όσο «αυθαίρετη» κι αν είναι). Για να; Για να μάθουμε περισσότερα για την ίδια τη συγγραφέα; Χμμμ, ναι, ίσως… Κινδυνεύουμε όμως να πέσουμε στην παγίδα είτε της ταύτισης του συγγραφέα με τον ήρωα του ή σε αντίθετη περίπτωση στην απομυθοποίηση του. Η ίδια δίνει νομίζω μια απάντηση. Για να; Δεν έχω (μία) απάντηση, οπότε θα αφήσω ανοιχτό το ερώτημα, να αιωρείται…
Και …για να μη μακρηγορώ θα δώσω το λόγο στην πραγματική πρωταγωνίστρια. Ένα «σχεδόν σούπερ» πλάσμα από τον πλανήτη «Χάπι-Λου»… Eve and (all) the apples… Λατρεύω τις μουσικές αναφορές, δεν ξέρω αν το καταλάβατε…
1. Τσιτάρω ένα απόσπασμα από αγαπημένο βιβλίο του David Lodge («Σκέψεις, σκέψεις…»): «Αν σκεφτούμε τα δισεκατομμύρια των πραγματικών ανθρώπων που έχουν ζήσει σε αυτή τη γη, ο καθένας με τη μοναδική του προσωπική ιστορία που ποτέ δε θα έχουμε τον καιρό να μάθουμε, φαίνεται περίεργο, σχεδόν διεστραμμένο, να κάνουμε τον κόπο να επινοούμε όλες αυτές τις πρόσθετες ψεύτικες ζωές..» Ποια είναι η ανάγκη τελικά που μας ωθεί να εφευρίσκουμε όλες αυτές τις «ψεύτικες» ιστορίες;
Δεν είναι και τόσο ψεύτικες. Έχουν κάποια σχέση με τη δική μας ζωή, ή των γύρω μας. Εγώ θέλω να αντανακλώ την πραγματικότητα, να την προσλαμβάνω και να την καταγράφω. Νομίζω ότι έχω και τις προσλαμβάνουσες για να το κάνω. Από την άλλη, δεν υπάρχει τίποτα αλτρουιστικό στην λογοτεχνική δημιουργία. Ο Φρόιντ μιλάει για μια τρύπα στην παιδική ηλικία που προσπαθείς να καλύψεις γράφοντας, αποκτώντας αγάπη έστω από άγνωστους. Τελευταία διάβαζα ότι πολλοί λογοτέχνες έχουν διπολική διαταραχή κι όταν είναι σε μανία είναι τρελά δημιουργικοί. Και σκεφτόμουν ότι έχουν υπάρξει φάσεις στη ζωή μου που θυμίζουν επεισόδια υπομανίας. Όπως και να ‘χει, το να γράφεις είναι παθολογικό.
2. Πως θα φαντασιωνόσουν έναν ιδανικό/ή αναγνώστη/τρια; Έχεις ένα τέτοιο εξωτικό πλάσμα κατά νου όταν γράφεις;
Δεν φαντάζομαι πάντως ότι ένας ωραίος ξανθός θα με διαβάσει και θα με ερωτευτεί. Σκέφτομαι αορίστως ότι κάποιος με καταλαβαίνει και βρίσκει νόημα και καμιά φορά ταυτίζεται – που είναι το άκρον άωτον του ιδανικού αναγνώστη, αυτό που νομιμοποιεί και το γραπτό τελικά. Αυτό το φανταζόμουν ειδικά στο χάπι Λου, που δεν ήξερα καν αν θα θέλει κανείς να το εκδώσει όταν το έγραφα. Μετά το διάβασαν χιλιάδες: όταν άρχισαν να με πλησιάζουν οι ιδανικοί αναγνώστες και είδα ότι έχουν σάρκα και οστά, εξεπλάγην.
3. Υπάρχει κάποιος συγγραφέας που όταν τον διάβασες σκέφτηκες «πρέπει να αλλάξω δουλειά, ας πάω να γίνω …αγρότισσα»;
Mary Gaitskill, Bad Behavior. Geoff Dyer, PARIS TRANCE. Το (ψευδο) δίλημμα πάντως ήταν μήπως να γίνω τραγουδίστρια, ξέρεις, σε bar.
4. Πως γράφεις; Περιμένεις την επίσκεψη της έμπνευσης ή της Μούσας, γράφεις επαγγελματικά με καθημερινό ωράριο, γράφεις στο σπίτι ή και «κάπου αλλού»; Για βάλε μας λίγο στην κουζίνα του συγγραφέα!
Περιμένω το επόμενο επεισόδιο ‘υπομανίας’! Κατά το οποίο έχω τρελλή ενέργεια και πιστεύω ότι όλα όσα έχω να γράψω αξίζουν τον κόπο. Γράφω στο σπίτι και σε μικρές χαρτοπετσέτες στα μπαρ. Μια και είπες ‘κουζίνα’, όταν γράφω κάνω τα πάντα για να το αποφύγω. Χάνομαι σε ασήμαντες οικιακές δουλειές, πλένω πιάτα, μαγειρεύω κιόλας, στις τρεις μ.μ. ας πούμε κρέπες με ροκφόρ και ροδάκινο. Το ότι έκοψα το κάπνισμα είναι πρόβλημα, διότι έχω καθήλωση στο στοματικό.
5. «Χάπι Λου» 2001. «Σχεδόν σούπερ» 2005. «Όλα τα μήλα» 2009. Μήπως πας να καθιερώσεις έναν τετραετή κύκλο εμφάνισης; Υπάρχει μέσα σου το άγχος και η πίεση της παρουσίας, σε μια εποχή όπου η εκδοτική παραγωγή είναι συνεχής και η λήθη καραδοκεί;
Αν υπάρχει δεν μου φαίνεται! Κοσκινίζω, βασανίζω ό,τι γράφω και αργώ να το βγάλω (η κατάθλιψη που ακολουθεί την υπομανία που λέγαμε!) Πηγαίνω λίγο με το πάσο μου. Τελευταία έφαγα μια φλασιά με το χρόνο που περνάει. Θα προλάβω να κάνω spoken word με τους Νάνους; Κόμικς; Σενάριο; Να ζήσω στο Williamsburg? Πότε θα αρχίσω το μυθιστόρημα που κολυμπάει στο κεφάλι μου;
Χρειάζομαι μάνατζερ υλοποίησης δημιουργικών ιδεών.
‘Εχω διάφορα αρχινισμένα πρότζεκτ. Μια σχεδόν τελειωμένη συλλογή διηγημάτων. Μια πολύ μικρή νουβέλα. Μια μισή νουβέλα. Όλα αυτά θα βγουν κάποτε μαζί – ή ποτέ.
6. 3 βιβλία έχεις στο βιογραφικό… Ξέρω τη συνήθη απάντηση: «είναι όλα τους παιδιά μου, δεν μπορώ να ξεχωρίσω». Αλλά μέσα σου, σε ποιο βιβλίο αισθάνεσαι ότι πραγματικά πλησίασες αυτό που είχες κατά νου, το προσωπικό ιδανικό ας πούμε;
Το χάπι-Λου επειδή είναι πηχτό, συμπυκνωμένο και πιάνει μια εποχή, τα τέλη των nineties. Το Όλα τα μήλα, επειδή είναι στενό, εστιασμένο, ανεπιτήδευτο και η μοναδική μου νουβέλα. Το Σχεδόν Σούπερ επειδή είναι αμερικάνικο, ψυχαναλυτικό και εξελικτικό. (Είναι όλα τους παιδιά μου).
7. Ξαναδιαβάζεις παλιά σου γραπτά; Αν ναι, πως γλιτώνεις από το σύνδρομο «θέλω να τα αλλάξω όλα»;
Δεν ξαναδιαβάζω δημοσιευμένα γραπτά, παρά μόνο μετά από χρόνια. Και δεν θέλω να τα αλλάξω όλα, επειδή τα είχα αλλάξει ήδη όλα πενήντα φορές πριν τυπωθούν.
8. Πετάς γραπτά; Σβήνεις; To delete είναι …αγαπημένο σου πλήκτρο; Έχεις ακυκλοφόρητα στο συρτάρι ή στο recycle bin;
Ναι. Ναι. Ναι, αλλά όχι με μεγάλα κείμενα, κάνω πολύ DELETE σε λέξεις/ προτάσεις. Ναι.
9. Αλήθεια, πως δέχεσαι μια αρνητική κριτική; Πόσο επηρεάζει γενικά μια κριτική; Από την άλλη, μια υπερβολικά θετική και υμνητική κριτική δεν είναι κι αυτή κατά κάποιον τρόπο …αρνητική;
Ποτέ δεν κυλίστηκα στα πατώματα μετά από υμνητική κριτική, δεν έκανα να φάω ή να μιλήσω δύο μέρες, όπως συνέβη φέτος για πρώτη φορά. Το ένιωσα σαν ένα μαχαίρι στην πλάτη. Καλά, οι κριτικοί δεν ανησυχούν ότι αν ο άλλος έχει ξέρω ‘γω μόλις χωρίσει από τη γκόμενά του, μπορεί να δώσει μια να πηδήξει απ’ το παράθυρο του έκτου;
10. Σε ενοχλεί να αναζητά ο αναγνώστης στα βιβλία σου «πίσω από τις λέξεις» την Εύη;
Ποια Εύη; Υπάρχουν άνθρωποι που με φωνάζουν χάπι-Λου. Κι άλλοι που με φωνάζουν Σχεδόν Σούπερ. Και ένας που πιστεύει ότι παίζει στο ‘Όλα τα μήλα’. Δε μπορεί να είμαι και η ‘Σχεδόν Σούπερ’, και η χάπι-Λου και η Τέτα του Όλα τα μήλα. (Η μήπως μπορεί;)
11. Η απιστία, η πραγματική (νομίζω) πρωταγωνίστρια του τελευταίου βιβλίου, είναι τελικά «αμαρτία», «έγκλημα», εκδήλωση του ανικανοποίητου του ανθρώπου ή μήπως μια φωνή ενός καταπιεσμένου πολυγαμικού ενστίκτου;
Αποτάσσομαι οτιδήποτε ηθικοπλαστικό. Η απιστία είναι καμιά φορά απάντηση σε μια ευκαιρία απιστίας ή και ένας τρόπος να διαλύσεις μια υπάρχουσα σχέση.
12. Έχεις μια γραφή, κατά την άποψη μου, χωρίς καλολογικά στοιχεία, σκληρή, σχεδόν αντι-ερωτική θα έλεγα (αν και κατά στιγμές «καυλωτική»). Ένα σχόλιο…
Άλλοι λένε ότι είναι στυλιστική, φορμαλιστική, πειστική, γρήγορη, ερωτική. Απλά αποφεύγω συστηματικά το μελό και το γλυκερό. Δεν θέλω να πετάω τα συναισθήματα στα μούτρα.
13. Υπάρχει τελικά αυτή η διαβόητη «γυναικεία λογοτεχνία» ή πρόκειται για άλλο ένα στερεότυπο σε έναν «man’s man’s world»;
Πολλές γυναίκες συγγραφείς είναι υπέροχες. Είναι πολύ άδικο το ότι όταν είσαι άντρας δεν κινδυνεύεις να χαρακτηριστείς υποτιμητικά ‘αντρική λογοτεχνία’. Το πρώτο μου βιβλίο θεωρήθηκε γιούνισεξ, ίσως μάλιστα να άρεσε περισσότερο σε άντρες. Στο δεύτερο είπαν ότι ‘γράφω σαν άντρας’, πράγμα που δεν βλέπω γιατί είναι καλό, πέρα από το ότι με γλυτώνει από το στερεότυπο. Επίσης, έγραψαν πολλάκις ότι γράφω αμερικανική η ευρωπαϊκή λογοτεχνία, οπότε γλύτωσα και το στερεότυπο της αρνητικής για πολλούς ταμπέλας ‘ελληνική λογοτεχνία’: ξέρετε, την φοράει πολύς κόσμος που ‘δεν διαβάζει ελληνική λογοτεχνία’. Βέβαια, το στερεότυπο θα σε βρει: το Όλα τα μήλα, που είναι καταραμένο λαβ στόρι, χαρακτηρίστηκε και γυναικείο. Αν το διαβάσουν όμως γυναίκες που ψάχνουν για ρομάντζα, θα το πετάξουν από το παράθυρο, θα αισθανθούν εξαπατημένες, διότι βέβαια η γλώσσα μου παραμένει η ίδια, και επίσης οι ηρωίδες μου είναι κάτι στραβωμένες που δεν ενδιαφέρονται για γάμο ή παιδιά, άσε που έχουν κακό τέλος. Δηλαδή, πως γίνεται να γράφω σαν άντρας και να είναι γυναικείο το βιβλίο; Οι αναγνώστες, ευτυχώς, δεν έχουν διακόπτη, ξέρουν τι διαβάζουν κάθε φορά.
14. Θα ήθελα την άποψη σου για όλη αυτή την ιστορία με τη «δημιουργική γραφή». Υπάρχει κάποια ουσία ή είναι άλλη μια εισαγόμενη «μοντερνιά», μια οδός για την τυποποίηση; Διδάσκεται το γράψιμο; Και πρόσεχε, αν πεις «χρειάζεται ταλέντο», θα γίνω …Λάλας και θα ρωτήσω «τι είναι ταλέντο;»!
Υπάρχει ουσία στο ότι προτρέπεις τον άλλον να εκφραστεί με το γράψιμο. Εγώ έγραψα το πρώτο μου διήγημα για έναν διαγωνισμό, σα να χρειαζόμουν έναν (χαζό) λόγο για να ξεκινήσω. Αλλά κανένας μεγάλος συγγραφέας δεν γνωρίζω να έχει λάβει μαθήματα. Κάποιοι βέβαια κάνουν. Θα παρακολουθούσα ευχαρίστως μία τάξη του Geoff Dyer.
Κατά τα (Λ)άλα, βλέπω το ταλέντο ως έναν συνδυασμό ευχέρειας γραψίματος, φιλοσοφικής σκέψης, ικανότητας να αντλείς την πραγματικότητα και κολλήματος.
15. Μαθαίνω ότι μόλις μετακόμισες στο μεγάλο χωριό… Πρώτες εντυπώσεις; Πρώτα σχέδια;
Μου φώναξε ένας προχθές, καθώς οδηγούσα, ‘Κοπελιά, πρώτη σου μέρα στην Αθήνα;’. Ναι ρε φίλε, κόλαση.
Μου έκαναν δύο φορές Εξακρίβωση Στοιχείων. Επειδή, λέει, στη γειτονιά μου, τη Σοφοκλέους, οι λευκοί ασχολούνται με παράνομες δραστηριότητες. Ήταν ταπεινωτικό. Στην γειτονιά νιώθω λίγο σφιγμένη: Πρέπει να ‘χω πάνω μου ταυτότητα, δεν οδηγώ επειδή δεν ξέρω τους δρόμους, και μόλις βγω από το σπίτι κολυμπάω σε μια θάλασσα πακιστανών και πρεζακίων που κάτι μου ζητάνε, είτε με τα μάτια είτε με τα λόγια.
Από την άλλη: εφόσον ζούσα στον Βορρά, δεν έζησα ποτέ το λογοτεχνικό κλίμα της Αθήνας, παρά μόνο ως τζούρες φευγαλέων λογοτεχνικών πάρτι που έμοιαζαν να έχουν νόημα. Τώρα που μένω εδώ, σχεδόν δεν ασχολούμαι. Έκανα το ίδιο και στη Θεσσαλονίκη, μόλις βγήκε το Χάπι-Λου, και άρχισαν να μου μιλάνε άνθρωποι στο δρόμο, αποτραβήχτηκα στην παραμεθόριο. Δεν είμαι καθόλου τύπος ερημίτη, αλλά άργησα πολύ να καταλήξω στην Αθήνα. Αυτό που μου αρέσει ωστόσο είναι οι βιβλιοπαρουσιάσεις. Πρώτη φορά κάνω και ανακάλυψα ότι δεν πονάνε, είναι μάλιστα απολαυστική η επικοινωνία με τον κόσμο όταν το πράγμα ξεκλειδώνει.
16. Μουσικό περιοδικό είμαστε, αναπόφευκτη είναι και μια ανάλογη ερώτηση! Ποιο θα ήταν λοιπόν ένα φανταστικό oundtrack του «Όλα τα μήλα»;
Μα υπάρχει πραγματικό. Misery is a butterfly, Holly Golightly, Pulp, Placebo, Nirvana, Patty Smith, Πίξις, Γκορίλας, Μάριαν Φέιθφουλ, Κέιβ Τα φτερά του έρωτα, «Ντιβάιν Comedy, Raveonettes, Cocorosie, Στέρεο Νόβα, Burcan Ojal.
Τι είναι ο Μπουρκάν Οτζάλ;
«Τούρκος τουμπερλεκτζής, γύφτος που γράφει ατμοσφαιρική Νιουέιτζ και μοιάζει με πρίγκιπα.»
17. Μια ερώτηση που πάντα θα ήθελες να απαντήσεις αλλά ποτέ δεν σου έκαναν;
Δε φοβήθηκες να γράψεις για ένα θέμα τόσο συνηθισμένο όσο μια ιστορία έρωτα που εύκολα μπορεί να χρωματίσει και το βιβλίο γυναικείο;
Φοβήθηκα ότι κάποιοι δεν θα δουν πέρα από αυτό. Κανένα θέμα δεν είναι καινούριο, απλά κάποια είναι πιο εναλλακτικά, πιο αβαν γκαρντ από μόνα τους. Και πάλι όμως το θέμα είναι πώς εκτελούνται. Αυτό που ήθελα να δείξω ήταν το ρίσκο και ο φόβος μπροστά στην αλλαγή. Κάποιοι λένε ότι υπάρχει εξέλιξη και ότι είναι το πιο ώριμο βιβλίο μου. Αλλά η ωριμότητα δεν είναι καλτ.
Website: www.evi-labropoulou.com
1η δημοσίευση: http://www.mic.gr
Bouquet of dreams 