1. L’ etranger – Tuxedomoon
Τώρα πρέπει να κλάψεις… Τώρα να γελάσεις.. Τώρα πρέπει να είσαι ευγενικός… Οι μυλόπετρες του καθωσπρεπισμού… Η ζωή από συνήθεια, η καθημερινή μηχανική επανάληψη… «Σήμερα πέθανε η μητέρα. Ίσως και χτες, δεν ξέρω…». Ξεφυλλίζω μετά από πολλά χρόνια το κιτρινισμένο πια βιβλίο… Προεφηβικές ηλικίες ξυπνάνε, η διαπίστωση ότι λογοτεχνία δεν σημαίνει καλολογικά στοιχεία, η συνειδητοποίηση ότι «δεν είναι λάθος μου που είμαι ξένος»… Οι διάσημες σελίδες του «Ξένου» του Καμύ ζωντανεύουν σε αυτό το μεγαλειώδες κομμάτι των Tuxedomoon. Οι τύποι πήγαν τη μουσική σε μέρη απάτητα. New wave φρεσκάδα, άρωμα Βόρειας Αφρικής, κομψότητα ευρωπαϊκής jazz και μια συγκλονιστική λέξη προς λέξη ερμηνεία από τον Κινέζο…
2. Annabel Lee – South of No North
Ρομαντικά μαζοχιστής, άρρωστα συναισθηματικός, εμμονικά αυτοκαταστροφικός, ηδονικά θλιμμένος, μακάβρια ερωτικός, παθιασμένα δυστυχισμένος. Αυτός ήταν ο Edgar Allan Poe. Γυναίκες αιθέριες, άπιαστες, εξαϋλωμένες, στοίχειωναν τα όνειρα του (κυρίως!) και έβρισκαν μορφή στα ποιήματα του. Αγαπημένες, ιδανικές, εξαγνισμένες από τον θάνατο πάνω στον ανθό της νιότης τους, όπως η όμορφη Annabel Lee. Το τραγούδι των South of No North (από το «Fell frozen» και όχι η μετριότερη εκτέλεση από το «Rajah») σαν να το διαπερνά ο «αέρας που πάγωσε και πήρε την γλυκιά Annabel Lee», η φωνή δραματική σαν του «δαίμονα του ωκεανού». H κορυφαία μελοποίηση του ποιήματος, ανώτερη από αυτή της Marissa Nadler και από το ουδέτερο spoken word των Cruxshadows. Αναφορά επίσης στο ποίημα είναι και το κομμάτι των Ding An Sich «The angels (not half so happy in heaven)»
3. Maldoror is ded, ded, ded… – Current 93
Υπήρξε κάποτε μια γενιά ποιητών που ονομάστηκαν «καταραμένοι». Ποιητές που αναζήτησαν την ομορφιά σε μέρη που κανείς πριν δεν είχε αποτολμήσει, στην Ασχήμια, στο Κακό, στην ίδια δηλαδή την ανθρώπινη φύση. Ποιητές που έζησαν σύντομες και μαρτυρικές ζωές, που κυνηγήθηκαν, που λοιδωρήθηκαν, που καταδικάστηκαν από την ηθική «αστυνομία» της εποχής. Γιατί η αισθητική αναπαράσταση του Κακού σοκάρει τους φορείς του πολύ περισσότερο απ’ ότι το ίδιο το Κακό στην αντιαισθητική εφαρμογή του στην πραγματικότητα. Ο Λωτρεαμόν (Ισίδωρος Ντυκάς), ο δημιουργός των ασμάτων του Maldoror, είναι μια μυστηριώδης μορφή. Ελάχιστα είναι γνωστά για τη ζωή του, πέθανε νέος, θάφτηκε ανώνυμος, αλλά άφησε πίσω του αυτόν τον «ποιητικό φαρμακερό καρπό» που τον διέσωσε από τη λήθη του χρόνου. Πάνω από έναν αιώνα αργότερα μια άλλη σκοτεινή αμφιλεγόμενη μορφή, o David Tibet, θα τραγουδήσει με δηλητηριώδη φωνή «Maldoror is ded, ded, ded…» (το κομμάτι είχε περισσέψει (!!) από τις ηχογραφήσεις για το «Thunder perfect mind» και εμφανίστηκε λίγο αργότερα στην διπλή συλλογή «Emblems»). Η πραγματικότητα όμως εξακολουθεί πεισματικά να διαψεύδει τους ποιητές, και το Κακό, όπως και ο Maldoror ακόμη ζει, ζει, ζει…
4. Anywhere out of the world – Dead Can Dance
Είναι κάτι σχεδόν μαγικό να ανακαλύπτεις (και μάλιστα μόνος σου, από σύμπτωση) υπόγειες ή φανερές σχέσεις, διαπλοκές, επικοινωνίες, συναντήσεις μεταξύ αγαπημένων. Την ίδια ακριβώς εποχή που ανακάλυπτα τον Μπωντλαίρ (Βωδελαίρο όπως τον έγραφαν τα παλιά βιβλία!) και τα άνθη του κακού, είχα μόλις αγοράσει την κασέτα του «Spleen and ideal» των Dead Can Dance. Και με τι συγκίνηση είχα διαπιστώσει ότι ο τίτλος του δίσκου είναι αναφορά στον Μπωντλαίρ. Όπως ήταν και το απόκοσμο αυτό κομμάτι, η εισαγωγή σε έναν δίσκο που συνδέθηκε με τη ζωή μου ίσως όσο κανείς άλλος… Όλα ξεκινούν με το πιο μοναχικό πιάνο που έχω ποτέ ακούσει…
5. How fortunate the man with none – Dead Can Dance
Δεύτερη παρουσία των Dead Can Dance σ’ αυτή τη λίστα, αλλά δεν μπορούσα να μην χρησιμοποιήσω αυτό το ελεγειακό τραγούδι τους για να αναφερθώ στον αγαπημένο μου Μπέρτολντ Μπρεχτ. Τον είχα πλησιάσει επιφυλακτικά, ο όρος στρατευμένη τέχνη μέχρι να τον απομυθοποιήσω (κάθε έργο τέχνης είναι εκ φύσεως στρατευμένο!), με απωθούσε, ενώ η εκμετάλλευση των έργων του από αριστερές παρωπίδες με εξόργιζε (μέχρι να χωνέψω ότι δεν πρέπει να συγχέεις τον δημιουργό με τους εκάστοτε οπαδούς του!). Καθοριστικό ρόλο στη «συμφιλίωση» μας θα παίξουν οι μελωδίες του Weil αλλά κυρίως αυτό το τραγούδι. Η άδεια για τη μελοποίηση δόθηκε δύσκολα και αποτελεί από μόνη της τιμή. Το ειρωνικό πνεύμα του αιρετικού γερμανού δεν αφήνει τίποτε όρθιο. Αν και η συνειδητοποίηση ότι η ανθρώπινη περιπέτεια και κυρίως το τέλος της είναι κοινά, ότι όλοι μας έχουμε μέσα μας όργανα που λιώνουν και φθίνουν, ανεξάρτητα αν λέγεσαι Ιούλιος Καίσαρας, Σολόμωντας ή Σωκράτης, θα έπρεπε να είναι αυτονόητη.
6. Untitled – Mecano
Ένας από τους ορισμούς της ποίησης (αν δικαιούσαι να ορίσεις κάτι χωρίς να το περιορίσεις!) αναφέρει ότι ποίηση είναι η απροσδόκητη χρήση των λέξεων. Αν δεχτούμε την ισχύ αυτού του επιτυχημένου πάντως ορισμού, η μελοποίηση που επεφύλαξαν οι ολλανδοί Mecano στους τελευταίους στίχους του Μαγιακόφσκυ, είναι αντάξια σε ποιητική αξία και δύναμη αυτής των «τοξικών» λόγων του μεγάλου Ρώσου. Του ανθρώπου που προσπάθησε να βάλει την ποίηση στην επανάσταση, αλλά όταν συνειδητοποίησε ότι η επανάσταση είχε μεταλλαχθεί σε ένα νέο, εξίσου απεχθές κατεστημένο τέρας (και μάλιστα πριν από τον κακό «αποδιοπομπαίο τράγο» Στάλιν!), αποφάσισε να γράψει μόνος του το τέλος (γλιτώνοντας και τις αναπόφευκτες …διακοπές στη Σιβηρία!). Το κομμάτι των Mecano είναι από τα διαμάντια της (μίας και μοναδικής!) post-punk εποχής (έχει λεχθεί ότι το post punk γεννήθηκε ότι οι punks έμαθαν να παίζουν μουσική, αλλά θα συμπλήρωνα, όταν έμαθαν και να διαβάζουν!), η δε κλιμάκωση από την λιτή εισαγωγή στο επιβλητικό φινάλε είναι απλώς συγκλονιστική…
7. Wuthering heights – Kate Bush
Ανεμοδαρμένα ύψη, καταπιεσμένα αισθήματα, ομιχλώδη τοπία αγγλικής εξοχής, βικτωριανοί πύργοι, φαντάσματα και οπτασίες, δυσοίωνες νύχτες… Το φάντασμα της Κάθυ χτυπάει το παράθυρο και στοιχειώνει τις νύχτες του σκληρού και μοχθηρού Χήθκλιφ. Αυτά και άλλα πολλά επινόησε η οργιάζουσα φαντασία μιας αγγλίδας η οποία πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της ως γκουβερνάντα. Το γοτθικό μυθιστόρημα της Έμιλυ Μπροντέ «Ανεμοδαρμένα ύψη», κλασικό πια έργο της αγγλικής φιλολογίας, θα ζωντανέψει μουσικά με τις μελωδίες και την ξωτική φωνή μιας 19χρονης παιδούλας με εμφάνιση νεράιδας.
8. Atrocity Exhibition – Joy Division
Η ίδια η ζωή που έζησε ήταν μια επίδειξη σκληρότητας. Όχι μόνο της μοίρας απέναντι του αλλά και του ιδίου απέναντι στους άλλους. Η ευαισθησία είναι όπλο επικίνδυνο. Οι πιο ευαίσθητοι είναι και οι πιο σκληροί, με την ευαισθησία κάποιες φορές να στρέφεται ενάντια στον ίδιο της τον εαυτό. Ένα από τα πιο σκοτεινά, μπερδεμένα και βίαια κομμάτια των Joy Division αντλεί την έμπνευση του από το ομώνυμο χαοτικό μυθιστόρημα, προϊόν ενός μυαλού χαμένου (και καμένου) σε επικίνδυνες διαδρομές, του J.G. Ballard.
9. A picture of Dorian Grey – Television Personalities
«Θα μπορούσαν να γίνουν μεγαλύτεροι από τους Beatles»…Ίσως αν ο Dan Treacy ήταν λιγότερο ιδιόρρυθμος και περισσότερο επαγγελματίας. Αν δεν ήταν τόσο αδιάφορος για έννοιες όπως η παραγωγή, αν δεν είχε εμμονή με τα ευτελή μέσα και την εσκεμμένη ενθουσιώδη ακαλαισθησία (αργότερα βαφτίστηκε lo-fi και έγινε παροδική -αείμνηστη πλέον- μόδα). Αν… Αν… Αν ο κόσμος ήταν διαφορετικός (ας μην θυμηθούμε τώρα το μπανάλ ανέκδοτο με την γιαγιά και το ρουλεμάν!). Στην πραγματικότητα, λίγο έλειψε να τους φάει το …μαύρο φίδι της αφάνειας. Το τραγούδι τους αυτό, αναφορά σε ένα από τα πιο κλασικά νεανικά βιβλία, ενός συγγραφέα με τεράστια επίδραση στην σύγχρονη pop κουλτούρα, είναι από τον πρώτο τους δίσκο «…and don’t the kids just love it!». Από το ίδιο πορτρέτο εμπνεύστηκε και ο Βασιλιάς του Λουξεμβούργου (της πάλαι ποτέ El) ενώ παραπομπή κάνουν και οι δικοί μας Magic de Spell στο «Body in a snare», από την πρώτη ξεχασμένη τους περίοδο, πριν ακόμη καταλάβουν ότι ο …άνεμος φυσάει προς το ελληνόφωνο ροκ.
10. H πεδιάς και το νεκροταφείο – Λένα Πλάτωνος
Αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας είναι μοναδικό παγκόσμιο φαινόμενο. Δεν πρέπει να υπάρχει άλλη χώρα στην οποία οι κάτοικοι της να έχουν τόσο εχθρική σχέση με το βιβλίο, οι ποιητές να πουλάνε μεταξύ φίλων και συγγενών α’ βαθμού, και συγχρόνως να υπάρχουν τόσα πολλά τραγούδια-μελοποιήσεις ποιημάτων. Θα μπορούσαν να αποτελούν μόνες τους ένα ξεχωριστό ειδικό κεφάλαιο στο αφιέρωμα μας. Γιατί συμβαίνει άραγε αυτό; Να είναι η επίφαση κουλτούρας και το (όποιο) κύρος που δίνει η αναφορά σε έναν ποιητή (κατά τη γλάστρα που ποτίζεται μαζί με το βασιλικό); Η φύση και η ιστορία της ελληνικής γλώσσας; Η νοοτροπία ότι οι στίχοι ενός τραγουδιού πρέπει να είναι κάτι μεταξύ διδακτορικής διατριβής και βαθυστόχαστης αμπελο-φιλοσοφίας; Όπως και να έχει, δεν νομίζω να υπάρχει ποιητής που να έχει ξεφύγει από τις …καλές προθέσεις διάφορων επίδοξων δημιουργών (οι οποίες ως γνωστόν ασφαλτοστρώνουν το δρόμο προς την κόλαση). Η προσέγγιση γίνεται μάλιστα με τόσο «σεβασμό και δέος» ώστε το αποτέλεσμα να μην απέχει πολύ από μια αγέλαστη σοβαροφανή μανιέρα. (Π.χ. δεν μπορώ να θυμηθώ καμία μελοποίηση του Καβάφη που να μην είναι τόσο δυσκοίλια σοβαρή σαν να την είχε γράψει …60άρα φιλόλογος της παλιάς σχολής). Οι εξαιρέσεις λίγες, αλλά φωτεινές και ιδιαίτερες! Η μικρή τότε Λένα Πλάτωνος με άγνοια κινδύνου και τον απαιτούμενο …ασεβή σεβασμό αποτόλμησε τη σύγκριση (και σύγκρουση!) και το αποτέλεσμα ήταν ένας αειθαλής δίσκος-πρότυπο, ο οποίος συλλαμβάνει έστω και φευγαλέα, κάτι από την ουσία, τον λυρισμό και την απελπισμένη ευαισθησία του ιδανικού αυτόχειρα της Πρέβεζας…
11. Karen – Go Betweens
Το τραγούδι αυτό μπορεί να μην είναι εντός του «γράμματος» του αφιερώματος συλλαμβάνει όμως το πνεύμα του. Το πρώτο σινγκλάκι των Go-Betweens είναι μια γοητευτική ιστορία την γνωριμίας με μια απλή βιβλιοθηκάριο η οποία μυεί τον ήρωα στις χάρες του Ζενέ, του Μπρεχτ, του Τσάντλερ και του Τζέημς Τζόυς (μου θυμίζει το ρηθέν κάποιου συγγραφέα ο οποίος αποφάσιζε αν θα κοιμηθεί με μια γυναίκα ανάλογα με το περιεχόμενο της βιβλιοθήκης της!). Απλή γοητευτική μελωδία, από αυτές που έγραφαν κατά κόρον οι Go Betweens, οι οποίες έμοιαζαν τόσο φυσικές και τόσο απλές που νόμιζες ότι θα μπορούσες να τις γράψεις κι εσύ που δεν ξέρεις …που γράφεται το ντο στο πεντάγραμμο! Σε αυτή τη λίστα θα είχε θέση το επίσης δικό τους «The house that Jack Kerouac built», το οποίο είναι μεν ένα καταπληκτικό pop αριστούργημα, ο Kerouac όμως μου είναι αφόρητα βαρετός (το διάσημο «On the road» δεν κατάφερα να το διασχίσω πέραν των πρώτων λίγων σελίδων του!)
Και μια εναλλακτική ενδεκάδα για τους ακόμη πιο …μελετηρούς:
1. Are friends electric? – Tubeway Army (αναφορά στο δυσοίωνο «Do Androids Dream of Electric Sheep?» του Philip K. Dick)
2. Charlotte sometimes – Cure (μυθιστόρημα της Penelope Farmer με πρωταγωνίστρια ένα κορίτσι που κάνει ταξίδια στο χρόνο)
3. A rebours – In the Nursery (αλλά και Babyshambles!) (ομώνυμο μυθιστόρημα του Γάλλου Joris-Karl Huysmans)
4. Yesworld- Yes (εμπνευσμένο από τον μοδάτο κάποτε Σιντάρτα του Herman Hesse)
5. The wanderer and his shadow – Ding An Sich («Ο οδοιπόρος και η σκιά του» – Νίτσε)
6. The ghost of Tom Joad – Bruce Springsteen (o Tom Joad είναι η κύρια μορφή στα «Σταφύλια της οργής» του Στάϊνμπεκ)
7. Don’t stand so close to me – Police (κάποια εμμονή πρέπει να είχε ο Sting με την ηρωίδα αυτού το «διάσημου βιβλίου του Ναμπόκοφ», όπως τραγουδάει ο ίδιος στο «Russians». Στη «Lolita» αναφερόμαστε ασφαλώς!)
8. Cannonball – Breeders (αφιερωμένο στον πιο διαβόητο μαρκήσιο της ιστορίας)
9. Sadeness – Enigma (βλέπε το 8)
10. Venus in furs – Velvet Underground (γραμμένο για τον συγγραφέα o οποίος άθελα του ενέπνευσε το δεύτερο γράμμα του S & M)
11. I Zimbra – Talking Heads (Μα είναι ποίηση τώρα αυτή; «Gadji beri bimba clandridi Lauli lonni cadori gadjam A bim beri glassala glandride E glassala tuffm I zimbra». Μελοποίηση του ντανταϊστικού ποιήματος του Hugo Ball)
1η δημοσίευση: http://www.mic.gr
Bouquet of dreams 