Τυχαία περιδιαβάζοντας τους διαδρόμους ενός πολυσύχναστου βιβλιοπωλείου, το μάτι μου («όρθιο» όντως!!) σταμάτησε σε αυτόν τον τίτλο. Και μάλιστα σε έναν τομέα που δεν επισκέπτομαι πια συχνά: της ποίησης. Γιατί για ποιητική συλλογή πρόκειται. Ποιητής ο Κώστας Πάτσης (δεν τον ήξερα, έμαθα πάντως ότι αυτή είναι η 5η δουλειά του), στο εξώφυλλο ο Max Ernest από τους μεγαλύτερους σουρρεαλιστές εικαστικούς του 20ου αιώνα και στον τίτλο οι Residents, αυτό το ιδιόρρυθμο, σχεδόν μυθικό group (ας μην συνεχίσω, τους ξέρετε άλλωστε!)
Οι οποίοι Residents αποτελούν κατά κάποιο τρόπο την έμπνευση της συλλογής τούτης. Τις παρεξηγήσεις, πριν καν αυτές δημιουργηθούν, σπεύδει να τις λύσει ο ίδιος ο συγγραφέας στον ποιητικό του πρόλογο:
«Είμαι εγώ και είναι οι Residents
Είμαι εγώ και είναι οι δίσκοι των Residents
Είμαι εγώ και είναι η μουσική των Residents
…
Τα ποιήματά μου δεν έχουν καμία σχέση
με τους στίχους των Residents
Τα ποιήματά μου έχουν τεράστια σχέση
με τη μουσική των Residents
με τη μουσική των Residents
με τα όργανα και τη φωνή σαν όργανο….»
Ωραία όλα αυτά όσον αφορά την πηγή της έμπνευσης… Τι γίνεται όμως με τα ίδια τα ποιήματα; Πριν τα εξετάσουμε, δυο λόγια για την ποίηση γενικά, αυτή την παρεξηγημένη μορφή τέχνης. Παρεξηγημένη για τον λόγο ότι θεωρείται εύκολη (ασφαλώς ξέρετε πολλούς που έχουν γράψει έστω και ένα ποίημα στην ζωή τους!) και ότι οπωσδήποτε οφείλει να υπηρετεί την κλασική καλλιέπεια, γεμάτη «καλολογικά» στοιχεία (τύπου η «ροδοδάχτυλος αυγή», θυμάστε;!).
Αυτή είναι η παρεξήγηση, ας δώσουμε και μια εξήγηση: στην πραγματικότητα η ποίηση είναι ότι πιο κοντινό στην μουσική από τις τέχνες του γραπτού λόγου. Όχι μόνο (ή τόσο) επειδή έχει εκ φύσεως την μορφή τραγουδιού, ή επειδή εμπεριέχει το μέτρο και τον ρυθμό. Αλλά όπως η μουσική είναι το συνταίριασμα των ήχων, έτσι και η ποίηση είναι το συνταίριασμα των λέξεων. Και όσο πιο απροσδόκητο και ανορθόδοξο είναι το συνταίριασμα αυτό, τόσο πιο ενδιαφέρον, πιο προκλητικό και πιο ποιητικό εν τέλει είναι το αποτέλεσμα!
Έτσι λοιπόν άλλα ποιήματα φέρνουν σε κλασικές μελωδίες: είναι τα πιο συνήθη, αυτά που διδασκόμαστε στο σχολείο, ή στην χειρότερη αυτά που καταλήγουν στα οπισθόφυλλα των ημερολογίων. Υπάρχουν και αυτά όμως που παραπέμπουν σε πιο «δύσκολα» είδη μουσικής, πιο «θορυβώδη», πιο άναρχα, …όπως είναι και η μουσική των Residents! Σε τούτο το σημείο η φιλοσοφία των ποιημάτων του Πάτση έρχεται να συναντήσει την ηχητική φιλοσοφία των Residents. Και τονίζω το «ηχητική»! Γιατί ο Πάτσης παίζει με τις λέξεις, πιο πολύ με τον ήχο τους παρά με το νόημα τους (θυμίζοντας αμυδρά τα φωνητικά ποιήματα των σουρρεαλιστών). Επαναλαμβανόμενες λέξεις, σκόρπιες, άτακτες, ηχομιμητικές, ένας παρανοϊκός κόσμος αναδύεται μέσα από τις σελίδες. Οπότε μην αναζητήσετε «υψηλά» ή «βαθιά» νοήματα, μάταιος θα είναι ο κόπος σας…
Κάθε ποίημα από τα 21 αναφέρεται σε έναν δίσκο των Residents, ξεκινώντας από το πρώτο τους single το «Santa Dog», που βγήκε σε 500 κόπιες το 1972 και καταλήγοντας στο «Demons Dance Alone» του 2002. Πολλοί ήρωες τραγουδιών παρελαύνουν, από την Consuelo του «Meet the Residents» μέχρι τον «Mickey Macaroni» από το Demons. Παραθέτω και ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα, έτσι για να πάρετε μια ιδέα για το που οδήγησε την φαντασία του συγγραφέα ο «Harry, The Head» από το «Freak Show» του 1990:
«Χάρυ. Το άθραυστο κεφάλι.
Το χτυπάει στον τοίχο στο τραπέζι
τ’ αρέσει
Το χτυπάει είναι μεγάλο είναι καρπούζι
Το χτυπάει είναι ατσάλι δε σπάει
στον τοίχο το χτυπάει στο τραπέζι
δυο πιάτα γιουβέτσι
τ’αρέσει
…κοιμήσου Χάρυ η μάνα σου είμαι
στην αγκαλιά μου έλα κοιμήσου…»
Κι ένα ακόμη πιο …»μουσικό» («Duck Stab» ’78):
παπ!
«Σπιντ ο γρήγορος ταχύτατος Σπιντ
που τρέχει τρέχει
πουθενά δεν στέκει
που γρήγορα περπατά
πουθενά δε σταματά
ντακ ντοκ ντακ ντοκ
ντακντακντοκ ντακ ντακντοκ
ποιος χτυπά;
ποιος μασά;
ποιος τσιχλόφουσκες φυσά;
παπ!»
Σίγουρα τούτη η ποίηση θα μπορούσε να χαρακτηριστεί τουλάχιστον ιδιόμορφη και ιδιότροπη. Ο ίδιος μάλλον ξέρει ότι δεν απευθύνεται σε ευρύ κοινό, μάλιστα …φοβάται ότι θα χάσει και κάποιους από τους αναγνώστες του, καθώς στην προμετωπίδα παραθέτει τον γνωστό αφορισμό του Ζιντ: «Με κάθε καινούργιο βιβλίο που γράφεις, χάνεις τους θαυμαστές που είχες αποκτήσει με το προηγούμενο»!
Δεν ξέρω πόσους πράγματι αφορά αυτό το βιβλιαράκι… Πάντως με χαροποιεί και μόνο η ύπαρξη του… Καθώς η ενασχόληση των Ελλήνων συγγραφέων με αυτό που λέμε ανεξάρτητη, underground μουσική είναι σχεδόν μηδαμινή και αμελητέα. Αν μάλιστα εξαιρέσουμε όσους εμπνέονται από το «παλιο-ροκ» των 60s και των 70s (π.χ. Σώτη Τριανταφύλλου), τότε φτάνουμε σε …μονόχειρο αριθμό! Ειδικά η γενιά του 80 και του μετα-πανκ είναι λογοτεχνικά ορφανή και χωρίς εκπρόσωπο. Βέβαια αυτός δεν πρόκειται να είναι ο Πάτσης αλλά από κάπου πρέπει να γίνει η αρχή…
1η δημοσίευση: http://www.mic.gr
Bouquet of dreams 